වර්තමාන සමාජයේ පවතින අවිවේකී භාවය නිසා ආහාර ගැනීමට නියමිත වේලාවක් නොමැති වේ. ඒ සඳහා කුමක් හෝ සුළු කෑමක් කෑමට පුරුදුව සිටිති.

ඒ සඳහා වැඩියෙන්ම කෑමට පුරුදුව ඇත්තේ තෙල් අධික සීනි, ලුණු අධික ක්ෂණික කෑම වර්ගයි. බීමට ආශා කරන්නේ ශීත කළ පැණි බීම වර්ගයකි. කිසිඳු ව්‍යායාමයකට යොමු නොවී එදිනෙදා කටයුතුවල පමණක්ම නියැලේ.එදිනෙදා පවුලේ හෝ සමාජයේ හෝ ඇතිවන ප්‍රශ්නයකදී හෝ සිතට ඇතිවන තද කෝපය වේදනාව හා දුක්බර හැඟීම් නිසා සිතට ඇතිවන කේන්තිය නිසා රක්තය දූෂිතවීමෙන් රෝග රැසක මූලාරම්භයක් ද ඇතිවේ. මෙසේ රුධිරගත දෝෂ කෝප ඇති වීමෙන් රක්ත පිත්ත වාත, රක්තක්ශ්‍රය යන රෝග ගණනාවක් ඇතිවිය හැකිය. එම රෝගාබාධයන් අතර රක්තය දූෂිත වීමෙන් ඇතිවන රක්ත දෝෂ අතර හෘද රෝග, වකුගඩු රෝග ප්‍රධාන වේ. මෙසේ රක්තය දූෂිතවීමෙන් පිත කෝපවන අතර ආහාර විහරණය නිසා මානසිකත්වයට ඇතිවන බලපෑම ද බොහෝ ය.

බොහෝ රෝගවලට මුල්වන්නේ එදිනෙදා ගනු ලබන ආහාරයන් ද බෙහෙවින් බලපායි. දරුවන්ට පවා දෙමාපිය, වැඩිහිටියන් දීමට පුරුදුව ඇත්තේ පෝෂණයෙන් අධික ආහාරයන්ට වඩා මේදයෙන් ගහණ තෙල්, සීනි, ලුණු අධික කෑම වර්ගයන්ය. දැල්ලන්, කකුළුවන්, ඉස්සන්, බලමාළු , ඌරුමස්, මී, ගව මස් වර්ග මෙන්ම කුළුබඩු අධික ලෙස යෙදූ එළවළු වගේම වෙනත් මස් වර්ග ද මුරුංගා, මඤ්ඤොක්කා ආදි ආහාර ද දහවල නිදීම ද ආහාර ගත් විගස නිදීම ද අධික වෙහෙස වීම ද, මළ මූත්‍ර දරා සිටීම ද රෝගීන් වීම ද හේතු වේ. මේ තත්ත්වය නිසා රෝගී වන පුද්ගලයන් වෙනුවෙන් දෙනු ලබන ප්‍රතිකාර වලදී අනෙකුත් ඖෂධ සමඟම කසාය වර්ග ද දෙනු ලැබේ. මේ ඉන් කිහිපයකි. රක්ත පිත්තයට දෙනු ලබන කසායකි කිහිපයක්.

මුල්ගාදී කසාය

මුද්ගං සලාජං සයවාස කෘෂ්ණා

සෞසීර මුස්තා සහ චන්දනේන

බලා ප්ෙලෙං පර්්‍යු ෂිතං කසායං

සරක්ත පිත්තං සමයත්‍යු දීර්නම්

මුං ඇට පියලි, විලඳ, බාර්ලි, තිප්පිලි, සැවැන්දන, කලාඳුරු, සුදුහඳුන්, බැබිල, රක්ත පිත්ත, ප්‍රමේහ සෝම රෝගයන් සඳහා නියමිත උක්පුරුක් කසාය, උක්දඬු, නිල්මානෙල් අල, නෙළුම් රේණු ,ඉඹුල් මැලියම්, වැල්මී, පද්මකෘෂ්ඨ (ප්‍රතිනිධි රෝස දඬු) නුග, අරලු , නුග දළු, මුද්දරප්පලම්, රටඉඳි, චන්දනාදී කසාය, සුදුහඳුන්, බාලක, ඉරිවේරිය (ප්‍රතිනිධි) මුද්දරප්පලම් , පත්පාඩගම්, සැවැන්දරා, කලාඳුරු , ඉඟුරු, මෙම කසාය රත්පිත් ශීර්ෂ රෝග දාහ නසාලයි. වාත රක්තයට දෙනු ලබනු වාත රෝග වලට මහඟු ගුණ දෙන බලාබිල්ව කෂාය බැවිල මුල්, බෙලි මුල්, නික මුල්, මුස්වැන්න, පංචකෝල වේලා මුල්, එරඬු මුල් එමෙන්ම වාත රක්තයට බැවිල මුල් රසය ද දේවදාර, ඉඟුරු, බෙලිමුල් ,නෙරෙංචි, එරඬුමුල් ,හාතවාරිය ,බලාමෘතාදී කසාය, උග්‍රවාත රක්තය සර්ව විධ කුෂ්ඨ මේහ රෝගාදියට මහ රත්හඳුන් කසාය රත්හඳුන් දෙදරු , සුදුහඳුන් ,තිබ්බටුමුල්, වැල්තිබ්බටු මුල්, සැවැන්න මුල්, දේවාදර , එනසාල් ,කෑර මුල්, ඉරිවේරිය ,වාසක්ත අක්‍රපට්ටා, කරල් හැබ මෙම කසායට රත්හඳුන් ග්‍රෑම් හැටක් ගත යුතු වන අතර තැඹිලිවතුර පත දහසය පත දෙකට සිඳුවා ගත යුතු අතර අනෙකුත් ඖෂධ කලං එක බැගින් ගත යුතුය.

සෝම රෝගයට හා මුත්‍රා දැවිල්ලට රණවරා පහ කසාය

රණවරා පසග තිපලුත් වියළි ක සා

පිටවක්කා බිං කොහොඹ රා අබාර සා

සැම එක්කා අටි එක සිඳ මුලින් පි සා

ගුණා දැක්කා මියෙන්දී සෝමන සා

රණවරා පස් පංගුව අරළු, බුළු, නෙල්ලි වියළි කහ, පිටවක්කා, බිංකොහොඹ, රසකිඳ, පිත අධික වාත රක්තයට තිපල් කොහොඹ පොතු, දුම්මැල්ල, කලාඳුරු, වියළි කහ, ලුණුවිල සෙනෙහෙ කොළ , රසකිඳ , වාත අමාරුවට නිකමුල් කලං දොළහ, මහපහ, සුලුපහ, කුකුලු, පංචකෝල, දේවදාර , මදිටි එකොළහ බැගින් ගෙන වතුර පත දහසය පත දෙකට සිඳ සීනි, මී පැණි සමඟ දාරු ප්‍රසූට කසාය ප්‍රමේහ සෙම් වාත ජ්වර හික්කා, ශ්වාස හා කැඩුම් වලට දේවදාර පත්පාඩගම් සිරිතේක්කු, කලාඳුරු, වදකහ, කොත්තමල්ලි, සුවඳකොට්ටං, අරලු, ඉඟුරු, කොහොඹ පෙරුම්කායම් (කබලේ බැද) ප්‍රමේහ පීඩික සඳහා දෙනු ලබන අතන්ක ආදි කසාය කහඹිලියා ,ඉරමුසු, මුද්දරප්පලම්, තිරස්සවාලු, සෙනෙහෙ කොළ, කටු කරෝසන ,අරලු, කොහොඹ පොතු, දෙකසා ලප්නානරං නෙරෙංචි

රක්තපිත්ත ජ්වර දාහ ,කාෂ්ණා ශෝථ ආදි රෝග සඳහා ධාන්‍යක ධාත්‍රී වාසි ආදී කෂාය කොත්තමල්ලි, නෙල්ලි, පාවට්ටා, මුද්‍රපලම්, පත්පාඩගම්, සුඳුහදුන්, වාත රෝග හැමටම ගුණාත්මක ලුහුණූ ඉඟුරු, කොල්ලු ග්‍රන්ථි, සුදුලූණු, ඉඟුරු, කොල්ලු, තිප්පිලි, උඳු, කලාඳුරු, සහිඳලුණු, බැබිල, බෙලි, මිදි, තොටිල්ල,වදකහ

උක්පුරුක් අට කසාය රත්පිත් රෝගවලට හා ප්‍රධර රෝගවලට යහපති

ශාකවරී ඉරිමුසු ගෙ න

සැවැන්දරා ලුණු විල ගෙ න

රසකිඳ බැබිලත් සමගි න

මෝච කන්ද උක්පුවරුකි න

කසාය උක් පුරුක් අ ටේ

රත්පිත් හා හොදින් ගැ ටේ

ලේ යන ලෙඩ මකර ක ටේ

ප්‍රධර දෙකට දේවි බැ ටේ

සෙම් වාත ප්‍රමේහ හික්කා ස්වාස ජ්වර ආදී රෝගයන් සඳහා දාරු පුපීට කසාය දේවදාර පත්පාඩගම් , සිරිතේක්කු, කලාඳුරු , වදකහ, කොත්තමල්ලි, සුවඳකොට්ටම්, අරළු, ඉඟුරු කොහොඹ කබලේ බදින ලද පෙරුම්කායම්, විදුරුමස් දියවෙන මුඛ රෝගවලට දෙනු ලබන පටෝලාදී කසාය මෙය කට සේදීමට දෙනු ලබන කසායකි. දුම්මැල්ල, වියළි ඉගුරු, අරළු, බුළු, නෙල්ලි, ගොන් කැකිරි, අල ලුණු විල කටුකරෝසන, වියලි කහ. වෙනිවැල්, රසකිඳ , මුත්‍රා ආබාධවලට දෙනු ලබන සාරණමුල්, කලං හයේ කසාය , සාරණ මුල් කලං හයයි. ඉලුක් මුල් රඹුක්මුල්, උක්මුල්, හීං එළබටුමුල්, සැවැන්දරා මුල් පෝටමුල්

මොනරාගල හිරිගල

ආයුර්වේද වෛද්‍ය

නේරංජනා හෙට්ටිආරච්චි

සටහන

එස්.එස්.එස්. ප්‍රනාන්දු