මාන්දම් රෝගයට ප්‍රතිකාර කිරීමේ දී පළමුව අග්නි දීපනය කිරීම. ඉන්පසු ශෝධක කිරීමත්, අවසානයට රසායනික චිකිත්සාවත් කළ යුතු ය. පසුව ප්‍රතිකාර හා උපද්‍රව සඳහා ප්‍රතිකාර ලබා දීම කළ යුතු ය.

දේශීය වෙදකමේ මාන්දම යනුවෙන්ද ආයුර්වේද වෛද්‍ය ක්‍රමයේ කුපෝෂණ ජාන්‍ය රෝගයක් ලෙස ද සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ මන්ද පෝෂණය යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබන්නේ මෙයයි. මෙහිදී දරුවකුගේ කායික හා මානසික වර්ධනයට බාධා පමුණුවයි. උපතින් මාස 06 සිට අවුරුදු 12 දක්වා දරුවන්ට මෙම රෝගය වැලඳීමට පුළුවන.

මාන්දම් රෝගයේ නිදාන (හේතු)

අග්නිමාන්ද්‍ය ඇති වීම.

පරිපචන ව්‍යුහගත රෝග

ආම ජනිත රෝග (අතීසාර, ග්‍රහණි)

නිතර නිතර ප්‍රතිශ්‍යා, ජවර ආදී ආසාදිත රෝගවලට භාජනය වීම.

පෝෂ්‍ය පදාර්ථ නොලැබීම.

- දරිද්‍රතාවය

- විවිධ පෝෂණ පුරුදු

- මව්කිරි අඩු කාලයක් දීම

- මව්කිරි පමණක් දීර්ඝ කාලයක් දීම.

- දරුවාට මාස 06 සම්පූර්ණ වූ පසු අමතර ආහාර ලබා දීම ප්‍රමාද කිරීම.

- පෝෂ්‍ය ආහාර තෝරා ගැනීම සම්බන්ධ වැරදි පිළිවෙත්.

කෘත්‍රිම ක්ෂණික ආහාර දරුවන්ට ලබා දීම.

නිතර දරුවා ක්‍රිමි, අතීසාර ආදී රෝගවලට භාජනය වීම.

දේශීය මාන්දම් ප්‍රභේද

වාත මාන්දම, පිත්ත මාන්දම, සෙම් මාන්දම, සන්නි මාන්දම, ශෝථ මාන්දම, ජ්වර මාන්දම, පණු මාන්දම, කුරුමිණි මාන්දම, තිදොෂ් මාන්දම, කිරි මාන්දම, වාලි මාන්දම, කොට්ටුපේරු මාන්දම,කාලි මාන්දම, වලිප්පු මාන්දම, අළු කන මාන්දම, ගල් වී කන මාන්දම, යක්ෂාති මාන්දම, ගුණතුංග මාන්දම, අභිරි මාන්දම, ඌද්‍ර මාන්දම, උදර වායූ මාන්දම, කෝල මන්දම, ශිල ගලපටල මාන්දම, දුෂ්ට මාන්දම, ගල් මාන්දම, අඬන මාන්දම, උණ සන්නි මාන්දම, අජීර්ණ මාන්දම, අතීසාර මාන්දම, අගර මාන්දම, වැලි කන මාන්දම, අඟුරු කන මාන්දම, තුංග මාන්දම.

මාන්දම් රෝගයේ ලක්ෂණ

ශරීරයේ වර්ධනය අඩුවීම, ශරීරයේ වර්ණ විකෘතිතා, ශරීර පුරවා දැමීම, ආහාර රුචියේ වෙනස්කම් ,මානසික විකෘති, ස්වරූපය වෙනස් වීම, අස්ථි විකෘති, ශරීර අප්‍රාණික වීම, ප්‍රතිශක්තිකරණය අඩුවීම, චර්ම විකෘති, මල පිට කිරීමේ විකෘති, මුඛය ආශි‍්‍රත විකෘති, මාංශ ක්ෂය, අක්ෂි විකෘතිතා, නිතර හැඬීම, වැලි, පස්, නිය ආදිය සැපීම හා කෑම, කුරුමිණියන් මලපහ සමඟ පිට වීම, උදරයේ වම්පස ඉදිමුමට ලක්වීම.

මාන්දම් රෝග උපද්‍රව

ශරීරය තුවාල වී වණ වීම, ඇස්වල වණ ඇති වී ඇස් නොපෙනී යාම, අස්ථි ඇද වීම, ගුද භ්‍රංශය, උල්ලෝගම්, නිතර රෝගවලට භාජනය වීම, මාන්දම් උණ, මාන්දම් අතීසාර, සමේ රෝග.

ප්‍රතිකාර

මාන්දම් රෝගයට ප්‍රතිකාර කිරීමේ දී පළමුව අග්නී දීපනය කිරීම. ඉන්පසු ශෝධක කිරීමත් අවසානයට රසායනික චිකිත්සාවත් කළ යුතු ය. පසුව ලාංකික ප්‍රතිකාර හා උපද්‍රව සඳහා ප්‍රතිකාර ලබා දීම කළ යුතු ය. මෙම රෝගී අවස්ථාවේ දී යෙදිය හැකි ආහාර පාන වශයෙන් පහත ආහාර පානාදිය ලබාදිය හැක.

කැඳ වර්ග

කොක්මොට, මොනරකුඩුම්බිය, කරපිංචා කොළ, ගිරාපලා, හාතාවාරිය කොළ, පනම්පෙති, බිංතල්, අඩනහිරිය, සස්සඳ, මුකුණුවැන්න, එළ කටරොලු කොළ

පලා වර්ග

කතුරුමුරුංගා, තම්පලා, ගිරාපලා

මත්ස්‍ය වර්ග

තෝර මාළු, කෙලවල්ලා, බල මාළු

මාංශ වර්ග

එළු මස්, එළු පීකුදු

ආයුර්වේද වෛද්‍ය

දිනුෂ්කා හලංගොඩ