දුක්ඛ දෝමනස්සයන්ට නිරන්තරයෙන් ගොදුරු වන සත්වයන් එම දුක්වලින් මුදාලීමේ පරම පවිත්‍ර චේතනාවෙන් සියලුම පංචකාම සම්පත් හැරපියා තවුස් දිවියට පිළිපන් බෝසතාණෝ පුරා අවුරුදු හයක් අනේකවිද දුෂ්කර දුක්බර දිවියක් ගෙවා බඹයක් පමණ වූ මේ රූපකායේ යථා ස්වභාවය අවබෝධ කර ගත්සේක. රූපය නැමති ගෙවල් මතු නොසෑදීමේ ක්‍රමය සොයා ගත්තේ ය. එය බුද්ධ උදානය හෙවත් බුදුවීමේ පී‍්‍රතිය පල කිරීම ය. 

අනෙක ජාති සංසාරං - සන්ධාවිස්සං අනිබ්බිසං 

ගහකාරකං ගවේසන්තෝ - දුක්ඛාජාති පුනප්පුනං 

ගහකාරක දිට්ඨොසි - පුනගෙ හං නතාහසි 

සබ්බා නෙ ඵසෙුකා භග්ගා -  ගහකූටජ විසංඛිතං 

විසංඛාර ගතං චිත්තං - තණ්හානං ඛය මජ්ඣගා 

සංසාරයේ නැවත නැවත උපද්දවන ස්කන්ධ සංඛ්‍යාත ගෘහය සාදන තෘෂ්ණා නැමැති වඩුවා සොයන්නා වූ මම ඔහු දකින්නට හැකි ඥානය නොමැතිව අනාදිමත් කාලයක් පුරා සිය දහස් ගණන් ජාතිවල සැරිසැරුවෙමි. 

රූපස්කන්ධ නැමති ගෙවල් සදන්නා වූ තෘෂ්ණාව නැමැති වඩු බුදු වූ මා දෑස් නුඹ දැක්කෙමි. මින්මතු මට උපාදානස්කන්ධ නැමැති ගෙවල් සෑදිය නොහැකි ය. මා විසින් නුඹගේ සියලු කෙලෙස් නැමැති පරාල බිඳ දමා ඇත. අවිද්‍යාව නැමැති කැණිමඩල අර්හත් මාර්ග ඥානය වූ පොරොවෙන් පළා විනාශ කරන ලදී. දැන් මගේ සිත තෘෂ්ණාවෙන් තොර වූ අරහත් ඵල වූ නිවනට පිවිසියේය යනු මෙහි සරල සිංහල අර්ථය වේ. 

රූපය ගැන පරම සත්‍ය ස්වරූපය නොදන්නා නිසාම ඉමක් කොනක් නොපෙනෙන සංසාර ගමනේ දී හා නා නාවිද ජාතිවල ඉපදෙමින් මැරෙමින් මනුෂ්‍ය, දිව්‍ය, බ්‍රහ්මාදී රූප මෙන්ම වර්ගකර දැක්වීමට පවා නොහැකි ලක්ෂ සංඛ්‍යාත ගණනක් සිටින තිරිසන් රූප මෙන්ම යක්ෂ, ප්‍රේත, සතර අපාය භූමිවලද රූප සාදා ගනිමින් සියලුම සත්වයෝ රූපයේ ඵල විපාක විඳිති. 

රූප, වේදනා, සඤ්ඤා, සංස්කාර, විඤ්ඤාණ යන හේතූන් නිසාම දුක හටගන්නා බව ප්‍රථම ධර්ම දේශනාව වන ධම්මචක්ක පවත්තන සූත්‍රයේ සංකිච්චෙන පංචඋපාධානස් කන්ධා දුක්කා යැයි වදාළේ ය. සැකවින් දේශනා කොට වදාළ මෙම හේතු පහ තවත් සූත්‍ර දේශනා රාශියකින්ම නාම රූප ලෙස විග්‍රහකොට ඇත. රූපය නිසා කායික දුක්දා නාම ධර්ම නිසා මානසික දොම්නසද ඇති වෙයි. 

මහා සතිපට්ඨාන සූත්‍රයෙන් රූපයේ යථා ස්වභාවය සෑම පැත්තකින්ම විභාග කර බලා කළ දේශනාවකි. 

1. කායානු පස්සනාව - කයේ ස්වභාවය විමසා බැලීම. 

2. වේදනානු පස්සනාව - කයට දැනෙන දුක, සැප, උපේක්ඛා වේදනා විමසා බැලීම. 

3. චිත්තානු පස්සනාව - කය ඇසුරු කරගෙන පවතින සිතේ ස්වභාවය විමසා බැලීම. 

4. ධම්මානු පස්සනාව - කයේ හා සිතේ නිරන්තරයෙන් ඇති වෙමින් පවතිමින් නැතිවෙමින් පවසන ධර්මතාවය විමසා බැලීම, කයින් හා සිතින් නිදහස් වූ විට සදාකාලික විමුක්තිය සලසා ගත හැකි බව අවබෝධ කර ගැනීම. 

සප්‍රාණික ජීව රූපයක් තුළ මහාභූත රූප 04 ක්ද සුබුම හෙවත් සියුම් රූප 14ක්ද රළු රූප 10ක්ද වශයෙන් රූප කලාප වශයෙන් 28 කි. මේවා ධර්ම ග්‍රන්ථවල අටවිසි රූප ලෙස විග්‍රහ කොට ඇත. චත්තාරෝව මහා භූතා චතුංනංඤ්ච මහා භූතානං උපාදාය රූපං යනුවෙන් සතරමහා ධාතුව නිසා පවත්නා රූප සතර මහා ධාතුව ඇසුරු කරගෙන පවතින රූපය යන මේ රූපයෝ සතර මහාධාතුව නොවන්නේය යැයි දේශිතයි. 

ඇසට පෙනෙන ජීව අජීව සෑම වස්තුවකම අනිවාර්යෙන්ම පවතින මූලික පදාර්ථ 04 මහා භූත නම් වන්නේ ය. ඒවාට හැඩයක්, වර්ණයක් පැනවිය නොහැකි ය. පඨවි ධාතුව නිසා තද මෘදු මොලොක් ගතිය ද ආපෝ ධාතුව නිසා වැගිරෙන දියවන ස්වභාවය ද තේජෝ ධාතුව නිසා සීතල, උණුසුම් ස්වභාවය ද වායෝ ධාතුව නිසා පිම්බෙන හැකිළෙන ස්වභාවය ද ඇති කරයි. මෙය තවදුරටත් සරලව විග්‍රහ කර ගැනීමට නම් භූතයන්ට විරුද්ධාර්ථ පදය වන අභූත යන්න විමසා බලන්න. හේතු රහිත දේවල් අභූත ලෙස සලකයි. හේතුවක් නැතිව යමෙකුට චෝදනාවක් එල්ල කළොත් ඒවාට අභූත චෝදනා යැයි කියනු ලබයි. එසේ නම් ජීව අජීව සෑම වස්තුවක්ම හට ගැනීමට විශාල වශයෙන් හේතුවන ධර්මතා 04 මහා භූත යනුවෙන් හඳුන්වන බව තේරුම් ගත යුතු ය. එසේ වුවද එම භූත රූප හතරට වෙනත් රූප එකතුවීමෙන් සෑදෙන රූප මහා භූත රූප නොවන බව ඉහත සඳහන් පාලි පාඨයෙන් පෙන්වා දී ඇත. 

ආපෝ ධාතුව බහුලව ඇති වතුර ටිකක් උණුකර ඊට සීනි තේ කහට කිරි මිශ්‍ර කළ පසු එයට වතුර නොකියා කිරිතේ කියන්නාක් වැනි ය. 

අටවිසි රූප පෙළ දහමට අනුව 

මෙසේ වර්ග කොට ඇත. 

1. පඨවි  1. ඇස  1. පුරුෂ ඉන්ද්‍රිය 1. අතීත රූප 

2. ආපෝ 2. කන  2. ස්ත්‍රී ඉන්ද්‍රිය 2. අනාගත රූප 

3. තේජෝ 3. දිව 3. ජීවිත ඉන්ද්‍රිය 3. වර්තමාන රූප 

4. වායෝ 4. නාසය 4. කාය විඤ්ඤප්ති 4. අධ්‍යාත්මික රූප 

5. කය 5. වචී විඤ්ඤප්ති 5. බාහිර රූප 

6. රූප 6. ආකාශ ධාතුව 6. ඕදාරික රූප 

7 ශබ්ද 7 රූපස්ස ලහුනා 7 සුබුම රූප 

8 ගන්ධ රූපස්ස මුදිතා 8 හීන රූප 

9. රස 9. රූපස්ස කම්මඤ්ඤතා 9. ප්‍රහීන රූප 

10. පොට්ඨම්භ 10. උපචය 10. දුර රූප 

11. සන්තති 11. ළඟ රූප 

12 ජරතා 

13. අනිච්චතා 

14. කබලිංකාහාරය 

රළු හෙවත් ඕදාරික රූප හසුවෙන හා ගෝචර වන රූප වෙති. එම රූප අධ්‍යාත්මික රූප හා බාහිර රූප වශයෙන් 10 කි. 

අධ්‍යාත්මික රූප  ගෝචර වන රූප 

චක්කු (ඇස) රූප

ශ්‍රෝත (කන) ශබ්ද 

ජිව්හා (දිව)  රස 

ඝ්‍රාණ (නාසය)  ගන්ධ 

කාය (ශරීරය)  ස්පර්ශ (පොට්ඨබ්භ) 

සුබුම හෙවත් සියුම් රූප 14 කි. මේවා රළු රූප මෙන් ගැටෙන හෝ ගෝචර නොවන මනෝ විඤ්ඤාණය කියන සිතට මිස ඉන්ද්‍රියන්ට නොදැනෙන නොපෙනෙන හෙයින් අනිදස්සන රූප ලෙස හැඳින්වේ. 

ඉහත සඳහන් මහාභූත රූප 4 රළු රූප 10 හා සුබ රූප 14 යන අටවිසි රූප ගැන දැනගත් අයට රූපයේ යථා ස්වරූප හොඳින් වැටහෙයි. රූපය ගැන සාමාන්‍ය ජනයාට අවබෝධයක් ලබාදීමට කර්තෘ අවිනිශ්චිත එහෙත් රණස්ගල්ලේ මා හිමියන් විසින් රචිත යැයි විශ්වාස කරන දහම් ගැට මාලය බෙහෙවින් උපකාරි විය. මෙයට දසක 50 කට පමණ පෙර සිටි බොහෝ වැඩිහිටියන් මේ කවි නිතර නිතර කියනු අසන්නට ලැබෙති. එසේම ඔවුන් ජීවිත සරල හා චාම් ලෙස ගත කිරීමට එම දැනුම් හේතුවිය. අවාසනාවකට අද මෙවැනි වටිනා දහම් පතපොත සමාජයෙන් ඈත්ව ඇති නිසා රූපයට බොහෝ දෙනෙකු මුලා වී ඇත. 

පැසී දෙතිස් කුණුපය රූ කොට ගත්     තේ 

වසී නවදොරින් කුණු වැඩකුත් නැත්     තේ 

එසී නොකොට පස්කම් සැප කැමැත්     තේ 

සසි මද නුවණ මන්දැයි අනික්     තේ 

කට, නාසය, දෙඇස් දෙකන්, ගුද මාර්ගය, නැබ ආදී වූ නවදොරින් ප්‍රයෝජනයක් නැති කබ, සෙම්, සොටු, මලමුත්‍ර, කන් කලාඳුරු, දත් මැලියම් ආදී නොයෙක් ආකාරයෙන් මේ නවදොරින්ම පිටවන (අසූචි) කුණු ගැන නොසිතා මේ පංචස්කන්ධයෙහි සුබ පක්ෂය එනම් රූප, ගන්ධ, රස, ස්පර්ශ ආකර්ෂණය වැනි පංචකාම රසයම උතුම් කොට සිතයි. එය නුසුදුසුය. පැසුණු කෙස් වැරහැලි වූ ශරීරය, ලොඹු කට ආදී වවූ දෙතිස් කුණුපයම රූපයක් කොට හෙවත් පංචස්කන්ධයෙහි බාහිර ඔපය වූ සුබ පක්ෂය පමණකි. එවැනි අනුවකමකින් ජීවත් විය යුතු නැත. 

රූපයේ යථා ස්වභාවය දැන ගැනීමට සියුම් රූප 14 ගැනද දැනගත යුතුමය. ඒවා ඉතා කෙටියෙන් සඳහන් කරන අතර මේවා ගැන සිතින් විමසා බලා තේරුම් ගැනීමට උත්සාහවන්ත විය යුතුය. 

1. භාවරූප දෙක  2.ස්ත්‍රී ඉන්ද්‍රිය 3. පුරුෂ ඉන්ද්‍රිය 

පූර්ව කර්ම නිමිත්තට අනුව කර්මානු රූපයත් සතර මහා භූත හා කබලිංකාහාර හේතුවෙන් හටගන්නා රූපයට ස්ත්‍රී හෝ පුරුෂ භාවයන්ට පමුණුවනු ලබන්නේ භාව රූපයයි. මෙය කර්ම බීජයට අනුව සැකසේ. මළමිනියක භාව රූපය, මරණයත් සමඟම නිරුද්ද වේ. ඒ තුළ සතර මහා ධාතුන්ගෙන් සැදුන ස්ත්‍රී, පුරුෂ හැඩය පමණක් පවතී. මියයාමට පෙර ස්ත්‍රී රූපය සියුමැලිය. මෘදු මොලොක්ය. පුරුෂ රූපය රළුය. ගොරහැඬිය. මරණයෙන් පසුව මේ රූප දෙකම එකසේ ඝන වී යයි. එසේ වන්නේ භාව රූපය ඉවත්ව යාම නිසාය. 

වැඩිදුර තොරතුරු සදහා මෙවර කලාපය බලන්න (සිකුරාදා) >>>